Various postures of Buddha, hand gestures /बुद्धाचे विविध मुद्रा , हस्त संकेत

  धर्मचक्र मुद्रा –या मुद्रला "धर्म चक्र ज्ञान' म्हणजेच Teaching of the wheel of the Dharmma याचे संकेत देणारे चिन्ह म्हणून ओळखली जाते हे बुद्धाच्या जीवनातील सर्वात महत्वाच्या  क्षणांपैकी एक आहे त्यांनी या मुद्रेचे प्रदर्शन सर्वप्रथम ज्ञान प्राप्तीनंतर सारणाथ  येथील त्यांच्या पहिल्या धर्मपदेशात  प्रदेशात केले होते या मुद्रित  दोन्हीं हातांना छातीसमोर ठेवून डाव हाताचा पृष्ठभाग आतल्या बाजूने तर उजवा हाताचा पृष्ठभाग बाहेरील बाजूने ठेवण्यात येतो.

ध्यान मुद्रा  - या मुद्रेला समाधी किंवा योग्य मुद्रा म्हणून ओळखले जाते ही मुद्राबुद्ध शाक्यमुनी 'ज्ञानी बुद्ध अमिप्रताप आणि 'चिकित्सक  बुद्ध' इत्यादी बुद्धांच्या गुणधर्मांचा दर्शविते. या मुद्रेत उजवा हात डाव्या हातावर पूर्णपणे बोट उघडून मांडीवर ठेवण्यात येतो.           

 भूमी स्पर्श मुद्रा-  या मुद्रेला पृथ्वीला स्पर्श करणे ( Touching The Earth )असे देखील म्हणतात. जी बुद्धांची ज्ञान प्राप्तीला दर्शविते,  कारण बुद्ध म्हणायचे की पृथ्वी त्यांच्या ज्ञानाची साक्षी आहे.या मुद्रित उजवा हात उजव्या गुडघ्यावर ठेवून तळहात आतल्या बाजूला ठेवून त्याला जमिनीच्या दिशेने नेण्यात येते .    

     वरद मुद्रा – ही मुद्रा अर्पण, स्वागत, दान,  दया आणि प्रामाणिकपणा यांना दर्शविते.या मुद्रेत डावा हात पूर्णपणे उघडून तळहात बाहेरील बाजूने असतो तर उजवा हात हा शरीरासोबत निसर्गरित्या ठेवण्यात येतो.                

 करण मुद्रा -  ही मुद्रा वाईटापासून वाचविण्याचे सूचित करते.या मुद्रित तर्जनी आणि करंगळीवरउ चलून इतर बोटांना मोडले जाते.ही कर्त्याला श्वास सोडून रोग अथवा नकारात्मक विचारांमधून बाहेर निघण्यास मदत करते. 

 वज्र मुद्रा - ही मुद्रा  पंचतत्वे म्हणजेच  वायू,  जल,  अग्नी,  पृथ्वी आणि धातू यांना दर्शविते यामध्ये उजव्या हाताची मोठी करून त्यात डाव्या हाताच्या तर्जनीला वरील दिशेने अशा प्रकारे ठेवली जाते की उजव्या हाताची तर्जनी तिला स्पर्श करून करू शकेल

 वितर्क मुद्रा -ही मुद्रा बुद्धाच्या शिक्षेचा  प्रचार आणि परिचर्चच प्रतीक आहे. या मुद्रेत अंगठा आणि तर्जनीच्या वरील भागाला  जोडले जाते आणि नंतर बोटांना सरळ ठेवली जाते

अभय मुद्रा - ही मुद्रा निर्भयता अथावा आशीर्वाद चे प्रतीक आहे. जी  सुरक्षा,  शांती परोपकार आणि भय दूर करणे याचे  प्रतिनिधित्व करते. या मुद्रित उजव्या हाताला खांद्यापर्यंत उचलून बाहुला दुमडून हाताच्या बोटांना वर उचलले जाते

उत्तर बुद्धी मुद्रा - ही मुद्रा दिव्य सर्व भौमिक ऊर्जेसोबत स्वतःला जोडून सर्वोच्च आत्मज्ञानाची प्राप्ती दर्शविते. या मुद्रित दोन्ही हात हृदयाजवळ ठेवून दोन्ही हाताच्या तर्जनी एकमेकांना स्पर्श करत वरच्या दिशेने असतात तरी तर बोट ही आपल्या बाजूने मोडलेली असतात

 अंजली मुद्रा याला नमस्कार मुद्रा किंवा हृदयाजंली मुद्रा देखील म्हणतात जी अभिवादन, प्रार्थना आणि आराधना दर्शविते. या मुद्रेत  दोन्ही  हात  पोटाच्या वर मोडलेल्या स्थितीत असतात हातांचे  तळहात हे  एकमेकांना जोडलेले असून दोन्ही हातांची बोटे एकमेकांना स्पर्श करीत असतात असतात आताचे तळहात हे एकमेकांना जोडलेली असून दोन्ही हातांची बोटे एकमेकांना स्पर्श करीत असतात

          other  language click on  

google  Translate